De praktijk van alledag
Afgelopen week hadden we een gesprek bij een succesvol productiebedrijf waar al pratende bleek dat, ondanks alles, er een negatieve sfeer en beroerde werkcultuur was ontstaan.
De conclusie van ons gesprek, heel in het kort: Het ‘systeem’ deugde niet meer.
Nee, niet het automatisering systeem en de software, dat werkte prima. Wat niet goed liep, was het ‘systeem’ van mensen.
Systeemdenken
Met een ‘systeem’ tussen mensen bedoelen we een groep van mensen die op de een of andere manier met elkaar verbonden zijn en met elkaar interacteren.
We zitten al van jongs af aan in ‘systemen’ (gezin, familie, sportclub, vriendenkring, etc.).
In al die systemen gelden bepaalde regels en in elk systeem hebben we ook onze eigen plek. We willen ons ook graag goed voelen bij anderen. Mensen in systemen reageren daarom op elkaar wanneer dat niet het geval is en corrigeren anderen wanneer deze voor verstoringen in het systeem zorgen.
Het aantal mogelijke verstoringen is overigens legio. Denk maar eens aan die ene ‘rare vogel’ die er niet bij hoort, mensen die jou telkens (figuurlijk) onderuit willen halen, die collega waar je niet mee door een deur kunt, of die medewerker die jou als leidinggevende telkens passeert.
Misschien voel je je zélf op dit moment wel vervreemd van een bepaald systeem!
Ga maar eens na wat voor jou wél en niet goed voelt in de systemen waar jij op dit moment in zit. Misschien dat je al veel duidelijk wordt.
Organisaties
Organisaties zijn ook systemen; systemen van mensen die met een bepaald doel samenwerken.
Het is ook de ervaring dat het duurzame succes van organisaties nét zo groot is als de kwaliteit van systeem. En net zoals in alle andere systemen, liggen er ook bij organisaties de nodige risico’s voor verstoringen op de loer.
Hierbij moet je nog iets weten: (de mens in) een systeem zal er (onbewust) alles aan doen om dergelijke verstoringen ongedaan te maken. Dit vaak met heel vervelende gevolgen.
Systeemdenken moeilijk?
Ik kan me beste voorstellen dat het je allemaal moeilijk in de oren klinkt. Hoe kom je er nl. achter wanneer zo iets dergelijks aan de hand is, wat er dan precies aan de hand is en, nog belangrijker, hoe dit dan op te lossen?
Laat ik je gerust stellen; het valt wel mee. Je hoeft alleen maar enkele dingen te weten.
Systeemwetten
Om dan maar meteen belangrijke info te geven; de volgende wetmatigheden gelden voor elk systeem. Verstoring ervan levert ook automatisch altijd ‘gedoe’ op:
- Rangorde: in elk systeem is er sprake van een bepaalde rangorde en verantwoordelijkheid
- Binding: iedereen die deel uitmaakt van het systeem, hoort erbij. Uitsluiting zorgt automatisch voor problemen (denk aan Pesten op het werk en onnodig verzuim)
- Balans: er moet balans zijn tussen wat mensen in een systeem geven en ontvangen. Onbalans wordt altijd op andere manieren gecompenseerd (o.a. verzuim, stelen op het werk, sjoemelen met… ).
Leiderschap
Leiderschap heeft alles te maken met rangorde en betekent niets anders dan op elk moment JOUW plek innemen.
Niets meer en vooral niets minder!
Wat die plek dan precies is, is afhankelijk van jouw plek in het systeem waarin je je bevindt.
Binnen elk systeem, dus ook binnen organisaties, is leiderschap van het allergrootste belang. Wanneer dit onvoldoende onderkend wordt, raakt de ‘rangorde’ verstoord.
Helaas gebeurt dit vrij gemakkelijk wanneer mensen bijvoorbeeld niet de verantwoordelijkheden nemen die hun functie van hen vraagt of juist verantwoordelijkheden van anderen gaan overnemen. Hierdoor ontstaan bijvoorbeeld veel onvrede en onrust binnen een team of organisatie.
(kijk even op de website voor meer achtergrondinfo over de andere aspecten: Balans en Binding)
Terug naar het beginvoorbeeld
Bij het bedrijf in het begin van dit artikel, zit het met name scheef op dit aspect van leiderschap.
De directeur is zijn bedrijf ooit vanuit zijn garage gestart en nu, ruim 10 succesvolle jaren later, werken er 29 geëngageerde mensen.
De oorzaak van de negatieve werkcultuur, zo blijkt na ons gesprek, ligt in de manier van aansturen door de directeur zélf. Met de groei van het bedrijf is zijn rol nl. veranderd: van ‘verantwoordelijk voor alles’ naar ‘kapitein op het schip’.
In de praktijk is hij zich echter als ZZP’er blijven gedragen en zich met alles bemoeien. Hierdoor maakt hij het zijn medewerkers onmogelijk om hun eigen ‘plek’ in te nemen. Hij overschaduwt hen en ontneemt hen in principe de verantwoordelijkheid van hun eigen functie. De medewerkers raken gefrustreerd omdat ze niets meer mogen beslissen. Het ‘systeem’ raakt verstoord.
En nu jij
Kijk nu eens naar je eigen organisatie. Hoe zit het met de rangorde in jouw organisatie? Is die duidelijk en wordt die gerespecteerd?
Is ook jouw ‘plek’ duidelijk voor iedereen en ook voor jezelf?
Handel je er ook naar en neem je je eigen ‘plek’ in?
Vind je het lastig dit voor jezelf te bepalen of wil je graag een spiegel voorgehouden krijgen?
In onze agenda’s is er altijd wel een tijdstip te vinden voor een goed gesprek. Klik even op de groene button rechtsboven en boek je gesprek!
