Het grootste wapen tegen stress is ons vermogen één bepaalde gedachte te kiezen en niet een andere.
-William James-
Wat is stress
Volgens Wikipedia is stress een vorm van spanning die in het lichaam van mensen, dieren of planten optreedt als reactie op externe prikkels en die gevolgd wordt door een bepaald patroon van fysiologische reacties. Stress heeft van oorsprong ook een positieve bedoeling. Het helpt ons om goed met bedreigende situaties om te gaan. We kennen allemaal de ‘vecht of vlucht’ reactie ten gevolge van de aanmaak van stresshormonen. Stress zorgt ervoor dat we ons, op wat voor manier dan ook, in veiligheid kunnen brengen.
Stress! … Gezond?
Stress is een natuurlijk iets en daarom ook op zich een ‘gezond’ fenomeen. Dat betekent overigens niet dat stress altijd als positief te worden ervaren. Waar positieve stress ontstaat wanneer we ons voorbereiden op een bijzonder prestatie die we willen gaan leveren, voelen we negatieve stress wanneer we prestaties moeten leveren onder vervelende, bedreigende of zelfs gevaarlijke omstandigheden. Het typerend van gezonde stress is echter dat we op een gegeven moment weer vanzelf in de ‘ruststand’ komen.
Ongezonde stress
Stress wordt ongezond wanneer ons ‘systeem’ niet meer als vanzelf in deze ruststand komt. De stressfactoren (in welke vorm dan ook) die we ervaren, zijn in dat geval dusdanig hoog dat we ze niet meer kunnen handelen; de druk die we ervaren, de ‘draaglast’ wordt groter dan onze draagkracht. Wanneer deze situatie langdurig aanhoudt, ontstaat er een grote kans op het ontwikkelen van lichamelijke en/of psychische klachten.
Sluipmoordenaar
Laten we duidelijk zijn; ongezonde stress is een echte sluipmoordenaar. Om allerlei redenen vechten we namelijk tegen stress en omdat we bij een ongezonde stress niet meer in de ruststand komen, komen we op een hellend vlak. Zelfs het sterkste metaal breekt op een gegeven moment. Voorafgaand aan dit moment zijn de loop van de tijd steeds meer haarscheurtjes ontstaan.
Eigenschappen
Sommige mensen zijn gevoeliger voor ongezonde stress dan anderen. Dit ligt aan eigenschappen die hun persoonlijke draagkracht verminderen waardoor ze kwetsbaarder worden. Voorbeelden hiervan:
- Perfectionisme
- Moeilijk om hulp kunnen vragen
- Prestatiegerichtheid en competitiedrang
- Niet ‘niets’ kunnen doen of vaak twee dingen tegelijk willen doen
- Groot verantwoordelijkheidsgevoel
- Veel van zichzelf eisen en ‘moeten’
- Streven naar waardering van anderen
- Moeilijk ‘nee’ kunnen zeggen, geen grenzen kunnen aangeven
- Moeilijk kunnen uiten van gevoelens
- Het gevoel weinig invloed te hebben op omgeving of eigen leven
Werkdruk
Werkdruk is niet hetzelfde als ‘druk zijn met het werk’. Werkdruk is de ongezonde stress die ontstaat als er iets van je wordt verlangd waaraan je niet kunt voldoen. Dat laatste kan dan liggen in bijvoorbeeld beschikbare tijd, het gevoel onvoldoende ruimte / middelen te krijgen of in het gevoel onvoldoende autonomie / impact te hebben.
Probleem of oplossing?
Veel van de ongezonde stress die medewerkers in hun job ervaren, heeft een rechtstreeks verband met de stijl van leidinggeven van hun leidinggevende. Hoe meer deze top-down werkt, hoe groter het risico van een (te) hoge werkdruk en dus ongezonde stress.
Natuurlijk hebben medewerkers een eigen verantwoordelijkheid voor zichzelf en het eigen functioneren. Deze eigen verantwoordelijkheid kunnen nemen gaat echter altijd hand in hand met het krijgen van voldoende ruimte en autonomie.
Deze ruimte kunnen alleen leidinggevenden hun mensen geven!
Bottom-up
Méér gevoel van ruimte, invloed of autonomie kan alleen ontstaan bij minder eenrichtingsverkeer van boven naar beneden en meer communicatie mogelijkheden van beneden naar boven.
Dit bottom-up management, ook wel team-oriented management genoemd, vraagt van jou als leidinggevende een andere benadering van jouw manier van leidinggeven. Je bent veel minder bezig met het geven van opdrachten en veel meer met het faciliteren van je medewerkers om het maximale uit zichzelf te halen. Het is aan jou om te zorgen voor een open communicatie met je werknemers die ook door je mensen als zodanig wordt ervaren. Ze moeten van jou als leidinggevende het gevoel krijgen dat hun input als waardevol en zinvol wordt gezien.
En jij?
Stress is iets waar ieder mens mee te maken krijgt. Jij dus ook. We weten dat dit veranderingen in het gedrag van mensen veroorzaakt die vaak niet positief zijn en beslist contraproductief werken wanneer je anderen moet aansturen. Wees dus als leidinggevende extra alert en hou je eigen ‘stressthermometer’ in de gaten. Check of jouw ‘bordje’ niet te vol ligt en je eigen draaglast niet groter is dan je draagkracht.
Wanneer jij op jouw beurt ook leiding ontvangt, zorg er dan voor dat ook jij voldoende ruimte en autonomie krijgt om minimaal onder gezonde stress te kunnen werken.
Wees dus vooral ook je eigen leider: Persoonlijk leiderschap!
